Sunday, December 16, 2012

ისტორია


babiloni   mdebareobda  SuamdinareTSi,   evfratis sanapiroze,  axlandeli q. hilis (erayi) maxloblad. igi daaarses  Sumerebma Zv.w.  III  aTaswleulSi; Zv.w-is  XIX saukunis dasawyisamde babiloni umniSvnelo qalaqi iyo, igi emorCileboda  jer aqadis, xolo  Semdeg  uris  III dinastiis mefeebs. Zv.w  XIXsaukuneSi  igi  aiRo  amorevelebis    beladma sumuabumma. sumuabumi iyo babilonis pirveli mefe  da pirveli  dinastiis (Zv.w 1894–1595) damaarsebeli.  mefobis pirvelive wels man aago qalaqis kedlebi. babilonis mosaxleoba am   droisTvis   mTlianad semituri gaxda. xamurabis  mefobis (Zv.w XVIIIs) periodSi qalaqSi Seiqmna axali   arqiteqturuli    ansambli grandiozuli  sasaxleebiTa da   Zlieri   TavdacviTi  simagreebiT. am  droidan  Zv. w-is  III saukunemde babiloni iyo Zveli aRmosavleTis  ekonomikuri, politikuri da kulturuli centri. Zv.w-is 539 wels mas daeufla  kiros  II;   Zv. w-is  331  wels ki  aleqsandre makedoneli,  romelmac  babiloni  Tavisi  saxelmwifos dedaqalaqad  gamoacxada.  Zv.  w-is  312  wels   qalaqs  daepatrona  selevke nikatori, romelmac   mosaxleobis   didi    nawili   selevkiaSi  gadaasaxla. am periodidan babilonma dakarga mniSvneloba.

babilonis nangrevebma 1850 wlidan miipyro arqeologebis  yuradReba. qalaqis istorias ikvlevdnen o. h  leiardi,  j. operti,  h. rasami,  j. smiTi  da  sxv. germaniis  arqeologiurma  eqspediciam r.koldeveis xelmZRvanelobiT  1899–1917 wlebSi     gamoavlina nabuqodonosor II-is (Zv.wVs) da herodetes mogzaurobis droindeli babiloni,  romlis    mosaxleoba   0,5 milions aRwevda.

herodete werda: babiloni ise mSvenivrad aris gaSenebuli, rogorc arcerTi CvenTvis cnobili qalaqi, igi savsea sam da oTxsarTuliani saxlebiTo. qalaqs  or araTanabar  nawilad yofda mdinare evfrati.Mis marcxena napirze Zveli qalaqi iyo  gaSenebuli, xolo marjvenaze axali.

Zvel babilonSi mecniereba mniSvnelovnad iyo  ganviTarebuli, gansakuTrebiT  astronomia da maTematika. Rrma maTematikuri codna  exmareboda  babilonel mSeneblebs rTuli amocanebis gadawyvetaSi. babilonelebma  icodnen  kvadratuli  da kuburi fesvebis amoyvana, kvadratuli  gantolebis amoxsna, aseve  piTagoras Teorema (piTagoramde 1000 wliT adre).

 

planimetriuli amocanebis garda isini wyvetdnen stereometriul  amocanebsac.  praqtikaSi farTod iyenebdnen mindvrebis, adgilebisa  da  calkeul nagebobaTa gegmebis gamoxazvas.

babilonur  kalendarSi  weliwadi 12  mTvaris Tves Seicavda (29 an 30 dRe-Rame ). vinaidan mzis  weliwadi mTvarisaze  ufro  xangrZlivia  Seusabamobis  asacileblad drodadro  damatebiT Tves umatebdnen. I  aTaswleulis  Sua xanebSi ukve dadgenili iyo nakiani Tveebis angariSis zusti wesi.

aqemenidTa saxelmwifos  mier babilonis dapyrobam (Zv.w 539w)da selevkidebis saxelmwifos qveSevrdomobam (Zv.w IVs) babilonis kulturas sparsuli da gviadeli elinisturi xelovnebis niSnebi SesZina. Tavis mxriv babilonis xelovnebam gavlena moaxdina iranisa da parTiis xelovnebis ganviTarebaze.

 

 babiloni gansakuTrebul cixesimagres warmoadgenda.qalaqis kedlebi gadaulaxav dabrkolebad iTvleboda.  Mmisi  daZleva  Tu  karibWes Signidan ar gaaRebdnen, arcerT mters ar SeeZlo. babilonis istoriaSi qalaqis Signidan gatexvis mravali faqtia cnobili.

CaTvliTac. xolo Cven Tu gaviazrebT Sua saukuneebSi gavrcelebul Sexedulebas, rom ,,qalaqi aris  kedliT SemozRuduli dasaxleba” maSin  babiloni  yofila  yvelaze didi qalaqi,  romelic  odesme  arsebula”.babilonis yvelaze mniSvnelovan nagebobas  zikurati e-temen-anki warmoadgenda .e-temen-anki_,,cisa da miwis qvakuTxedi” aris  sayovelTaod cnobili  bibliuri ,,babilonis godoli”. igi xamurabis dros aages, magram babilonuri samSeneblo masalis arasrulyofilebis gamo irRveoda  da iSleboda. asureTis mefe  sinaxeribma babilonTan erTad  daangria  e-temen-ankic, romelic Semdeg misma Svilma aRadgina.





No comments:

Post a Comment